Bài phát biểu của Bộ trưởng Bộ Y tế tại Lễ mít tinh hưởng ứng ngày dân số Thế giới 11/7 năm 2025

Tại Lễ mít tinh hưởng ứng ngày Dân số Thế giới 11/7/2025, bà Đào Hồng Lan,  Bộ trưởng Bộ Y tế đã có bài phát biểu tại buổi Lễ, Trang thông tin điện tử Cục Dân số trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu của Bộ trưởng. 

- Kính thưa bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp  quốc tại Việt Nam; 

-Kính thưa Ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại  Việt Nam; 

- Thưa các đồng chí lãnh đạo các ban, bộ, ngành, đoàn thể Trung ương; 

- Thưa các vị đại sứ; đại diện cho các tổ chức Quốc tế; đoàn ngoại giao  các nước; thưa toàn thể quý vị đại biểu, 

Hôm nay, Bộ Y tế phối hợp với Văn phòng Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc  tại Việt Nam long trọng tổ chức Lễ mít tinh kỷ niệm ngày dân số Thế giới  11/7/2025 với chủ đề: “Quyền tự quyết về sinh sản trong một thế giới đang  thay đổi”.

Thay mặt Lãnh đạo Bộ Y tế, tôi xin gửi tới các đồng chí lãnh đạo ban,  bộ, ngành, đoàn thể Trung ương, quý vị đại biểu, các vị khách quốc tế lời  chào mừng nồng nhiệt, cùng lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và thành công.  Chúc buổi lễ của chúng ta thành công tốt đẹp!

Bà Đào Hồng Lan, Bộ trưởng Bộ Y tế đã có bài phát biểu tại buổi Lễ

Thưa quý vị đại biểu; 

Đảng và Nhà nước Việt Nam đã xác định quan điểm, định hướng về  công tác dân số tại Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban chấp hành TW Đảng  khóa XII, đó là“Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây  dựng và bảo vệ Tổ quốc”, thực hiện chuyển trọng tâm chính sách dân số từ  kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. 

Trong hơn ba thập kỷ qua, kể từ sau Hội nghị Quốc tế về Dân số và Phát  triển (ICPD - 1994), Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, đóng  góp thiết thực vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs). Trong đó, công tác dân số đã góp phần tích cực vào tăng trưởng kinh tế, thu  hẹp bất bình đẳng và tiến bộ xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống.  

Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả quan trọng của công tác dân số như:  Tốc độ gia tăng dân số được kiểm soát; Việt Nam đang trong giai đoạn “cơ cấu  dân số vàng”, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giảm khoảng cách chênh  lệch về thu nhập, mức sống giữa các vùng, các nhóm dân cư. Tuổi thọ trung bình của người dân tăng lên 74,7 tuổi (năm 2024), cao hơn nhiều quốc gia có  cùng mức thu nhập. Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản/kế hoạch hóa gia đình,  tư vấn trước hôn nhân, tầm soát dị tật trước sinh và sơ sinh, chăm sóc người  cao tuổi … ngày càng được củng cố, nâng cao về chất lượng dịch vụ.

Thưa Quý đại biểu, 

Theo đánh giá 7 năm thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, bên cạnh  những kết quả đạt được, Việt Nam đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách  thức tác động đến sự phát triển bền vững của đất nước. 

Thứ nhất, tổng tỷ suất sinh giảm thấp nhất trong lịch sử và dự báo là sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo (Kết quả điều tra biến động dân số 01/4/2024: Năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ giảm xuống 1,96 con/phụ nữ năm  2023 và 1,91 con/phụ nữ năm 2024, thấp nhất trong lịch sử nhân khẩu học  của Việt Nam). Cùng với đó quá trình già hóa dân số diễn ra với tốc độ nhanh ở Việt Nam. 

Thứ hai, tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh đã được khống chế, tuy  nhiên chưa ổn định và vẫn cao so với mức cân bằng tự nhiên (Kết quả điều  tra biến động dân số 01/4/2024: Tỷ số giới tính khi sinh năm 2009 là 110,5  bé trai/100 bé gái; năm 2019 là 111,5 bé trai/100 bé gái và năm 2024 là  111,4 bé trai/100 bé gái). Vẫn còn tình trạng mang thai và sinh con ở phụ nữ tuổi chưa thành niên, tảo hôn, hôn nhân cận huyết ở khu vực Tây Nguyên  và Trung du Miền núi phía bắc.  

Thứ ba, tuy tuổi thọ bình quân của người Việt Nam cao nhưng số năm  sống khỏe mạnh tính từ lúc sinh mới chỉ đạt khoảng 65 năm. Tầm vóc, thể lực, chất lượng cuộc sống người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân  tộc thiểu số còn hạn chế so với vùng thành thị, đồng bằng ... 

Thứ tư, chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam vẫn ở nhóm  thấp, so sánh với các nước trên thế giới, đứng ở vị trí 93/193 quốc gia và  vùng lãnh thổ.  

Trước thực trạng và thách thức đó, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số  149-KL/TW ngày 10/4/2025 về đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết số  21-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh: rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định  pháp luật về số con được sinh và các chính sách để thực hiện tốt các mục  tiêu của Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. 

Thực hiện Kết luận số 149-KL/TW, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã  thông qua Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung Điều 10 của Pháp lệnh Dân số có hiệu lực từ ngày 03/6/2025, trong đó có sửa đổi quan trọng về quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe,  điều kiện và hoàn toàn tự nguyện. Tinh thần này hoàn toàn phù hợp với  thông điệp của ngày dân số Thế giới năm nay “Quyền tự quyết về sinh sản  trong một thế giới đang thay đổi”. 

Hiện nay, Bộ Y tế đang tích cực tập trung xây dựng Luật dân số và  Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn  2026-2035 với mục tiêu bảo đảm an sinh, sức khỏe, bình đẳng cho mọi người  dân với nguyên tắc lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển  bền vững của đất nước, chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa  gia đình sang dân số và phát triển. 

Bộ Y tế đang đề xuất trong dự thảo Luật Dân số trình Chính phủ để  trình Quốc hội có ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) có  một số nội dung ưu tiên hỗ trợ phụ nữ mang thai và sinh con; các giải pháp  nâng cao chất lượng dân số; xây dựng và phát triển cơ sở hỗ trợ, chăm sóc  người cao tuổi; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi; các biện  pháp thực hiện việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn và các biện pháp,  chính sách hỗ trợ khác để thực hiện việc duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu  mất cân bằng giới tính khi sinh và đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng  tự nhiên; thích ứng với già hoá dân số và nâng cao chất lượng dân số. 

Nhân sự kiện quan trọng này, thay mặt Ban chỉ đạo Quốc gia về Dân số và Phát triển, Bộ Y tế, tôi trân trọng đề nghị: 

(1) Cục Dân số và các đơn vị thuộc Bộ Y tế tập trung với nỗ lực cao  nhất cùng với các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan khẩn trương hoàn  thiện dự án Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân  số và phát triển giai đoạn 2026-2035 đảm bảo tiến độ, chất lượng cao nhất. 

(2) Đề nghị các bộ, ngành thành viên Ban Chỉ đạo Quốc gia, Ủy ban  nhân dân các tỉnh, thành phố tiếp tục quan tâm chỉ đạo, lãnh đạo, đảm bảo  nguồn lực cho cho công tác dân số, nhất là trong bối cảnh thay đổi chính  quyền địa phương hai cấp; đồng thời tích cực phối hợp trong quá trình xây  dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và  phát triển giai đoạn 2026-2035. 

(3) Đề nghị Liên hợp quốc, Quỹ Dân số Liên hợp quốc và các tổ chức  quốc tế tiếp tục chia sẻ, hỗ trợ nguồn tài chính và hỗ trợ kỹ thuật để giúp Việt Nam ứng phó và thích ứng với những biến đổi dân số, bảo vệ quyền  sinh sản và phát triển bền vững. 

Nhân buổi Lễ quan trọng này, thay mặt lãnh đạo Bộ Y tế, tôi trân trọng  cảm ơn sự phối hợp chỉ đạo và hỗ trợ giúp đỡ của các ban, bộ, ngành, đoàn  thể Trung ương; Cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương đối với sự nghiệp  chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân và công tác dân số trong tình hình mới. 

Xin được trân trọng cảm ơn bà Pauline Fatima Tamesis, Điều phối viên  Thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam và Quỹ Dân số Liên Hiệp Quốc, các  tổ chức quốc tế đã luôn đồng hành, hợp tác và hỗ trợ có hiệu quả đối với  công tác dân số của Việt Nam trong thời gian qua và mong rằng tiếp tục nhận được sự phối hợp, hỗ trợ trong thời gian tới. 

Chúc Quý vị đại biểu và các vị khách quý lời chúc sức khoẻ, hạnh phúc  và thành công.

Trân trọng cảm ơn!