Hội thảo tham vấn nội dung khuyến khích sinh đủ hai con

Ngày 23/3/2025, tại TP Hồ Chí Minh Cục Dân số phối với Chi cục Dân số số Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Hội thảo tham vấn nội dung khuyến khích sinh đủ hai con trong chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035. Tham dự hội thảo có các chuyên gia, nhà khoa học, các đồng chí lãnh đạo Sở Y tế TP.Hồ Chí Minh, đại diện Chi cục Dân số một số tỉnh/thành phố.

Ông Lê Thanh Dũng- Cục trưởng Cục Dân số phát biểu tại Hội thảo

Ông Lê Thanh Dũng - Cục trưởng Cục Dân số cho biết “Trong những năm gần đây, tỷ lệ sinh ở Việt Nam đã có sự suy giảm rõ rệt, mức sinh đã dưới mức sinh thay thế, tức là mỗi cặp vợ chồng không sinh đủ hai con. Năm 2024, mức sinh là 1,91 con/phụ nữ, mức thấp nhất từ trước tới nay và dự báo sẽ tiếp tục giảm trong các năm tiếp theo. Theo vùng kinh tế - xã hội, trong hai thập kỷ vừa qua vùng Đông Nam bộ mỗi cặp vợ chồng không sinh đủ hai con, nếu năm 2004 mức sinh là 1,9 con/phụ nữ thì hiện nay chỉ còn là 1,48 con/phụ nữ (2024).

Thêm vào đó, thanh niên có xu hướng kết hôn muộn hơn và sinh ít con hơn. Thành phố Hồ Chí Minh có tuổi kết hôn trung bình lần đầu cao nhất cả nước (trên 30 tuổi) và nhiều năm liền là một trong những thành phố mức sinh thấp nhất cả nước, dưới 1,4 con/phụ nữ . Tình trạng này cũng đã xuất hiện tại các thành phố có kinh tế phát triển và Đồng bằng Nam bộ. Đến nay, nhiều tỉnh thành thuộc vùng Đồng bằng Sông Cửu long - vùng nông nghiệp lớn nhất cả nước đã có mức sinh giảm sâu.

Dự báo, nếu mức sinh tiếp tục giảm, đến năm 2039 Việt Nam kết thúc thời kỳ dân số vàng, năm 2042 quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh và sau năm 2054 dân số sẽ bắt đầu tăng trưởng âm. Trong tương lai Việt Nam khó có thể trở thành nước có thu nhập cao vào năm 2045 do thiếu nguồn cung lao động”.

Mức sinh thấp kéo dài gây ra những hệ lụy tiêu cực như tốc độ già hóa dân số sẽ diễn ra nhanh, tạo ra áp lực ngày càng tăng đối với hệ thống an sinh xã hội dành cho người cao tuổi. Mức sinh thấp và già hóa dân số làm suy giảm nguồn nhân lực, đặc biệt là lao động trẻ, làm ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển kinh tế - xã hội.

Hội thảo cũng nghe chia sẻ về những yếu tố tác động tác động đến quyết định sinh ít con như: Các yếu tố nhân khẩu học như số lượng phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ít hơn thế hệ trước; giảm tỷ trọng thanh niên trong dân số. Các yếu tố xã hội như xu hướng hoãn kết hôn, sinh con đầu lòng và giãn khoảng cách giữa các lần sinh do các chính sách giảm sinh trước đây tạo ra, do kết quả của sự phát triển khi phụ nữ học tập dài hơn và tham gia thị trường lao động nhiều hơn. Sự phổ biến của không gian số, xu thế con người giao tiếp trên thế giới ảo nhiều hơn ngoài đời thật cũng ảnh hưởng tới xu thế không kết hôn và sinh con. Nguyện vọng về thu nhập của thanh niên đang ngày càng tăng hoặc ít nhất đạt được một mức sống bằng với gia đình họ, trong khi thu nhập dự kiến của nhóm dân số trẻ này lại ngày càng giảm do những điều kiện bất định, khó khăn và cạnh tranh ngày càng cao trên thị trường lao động, vì vậy, họ sẽ kết hôn muộn hơn, sinh con muộn hơn và sinh ít hơn cho đến khi việc làm và thu nhập đã ổn định. Cùng với đó, sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng, xu hướng mức sinh xuống thấp sẽ càng được củng cố, lan rộng.

Chia sẻ tại tại hội thảo, ông Phạm Chánh Trung - Chi Cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình TP. HCM cho biết hiện thành phố đang được xếp vào nhóm 21 tỉnh, thành phố có mức sinh thấp trong cả nước. Số liệu thống kê năm 2023 cho thấy số con trung bình của một người phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ ở thành phố là 1,32 con/phụ nữ, thấp nhất trong cả nước.

Đại biểu tham dự chia sẻ tại Hội thảo

Ngoài ra các chuyên gia cũng đề xuất cần có những chính sách khuyến khích sinh cho các gia đình chưa đạt mức sinh.

Trước xu hướng biến động mức sinh, tổng tỷ suất sinh liên tục giảm, hội thảo là dịp để cung cấp thông tin, chia sẻ quan điểm, khuyến nghị những chính sách, biện pháp nhất là các chính sách, biện pháp mà các địa phương đã làm, nên đưa vào nội dung khuyến khích sinh đủ hai con, trong Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026-2035 nhằm phấn đấu đạt trì mức sinh thay thế trên toàn quốc.

MINH CHÂU