Tập huấn chuyên môn nghiệp vụ về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh cho cán bộ, công chức dân số, y tế, người cung cấp dịch vụ, người quản lý

Tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh (MCBGTKS) ở Việt Nam được ghi nhận từ năm 2006, đặc biệt trong 10 năm trở lại đây, tỷ số giới tính khi sinh (TSGTKS) (số bé trai/100 bé gái) luôn ở mức cao (>110), MCBGTKS thực sự trở thành thách thức với công tác dân số. Năm 2006 tỷ số giới tính khi sinh (SRB) tăng lên 109,8 bé trai/100 bé gái, từ đó đến nay SRB có sự tăng giảm không ổn định qua các năm nhưng duy trì ở ngưỡng 111-112 bé trai/100 bé gái. Năm 2022, SRB là 111,6 bé trai/100 bé gái. Hiện chúng ta có TSGTKS cao thứ 3 Châu Á, chỉ đứng sau Trung Quốc và Ấn Độ. Mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam cao ngay từ lần sinh đầu tiên, cao hơn hẳn ở những lần sinh sau, đối với những gia đình chưa có con trai, đặc biệt với những gia đình có 2 con gái và chưa có bé trai nào. Mức độ mất cân bằng ở nước ta cao hơn nhiều ở những cặp vợ chồng có trình độ học vấn cao và điều kiện kinh tế khá giả. Theo số liệu mới nhất của Tổng cục Thống kê, dự báo, nếu tỷ số giới tính khi sinh vẫn giữ nguyên như hiện nay, Việt Nam sẽ có 1,5 triệu nam giới 15-49 tuổi dư thừa vào năm 2034, và tăng lên 2,5 triệu vào năm 2059 (theo số liệu dự báo của Tổng cục Thống kê – Bộ Kế hoạch và đầu tư - TCTK, 2021).

Nguồn: TCTK, Tổng Điều tra Dân số và Nhà ở, 2019, Điều tra biến động DS-KHHGĐ hàng năm

Như vậy có thể thấy MCBGTKS không chỉ ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững của đất nước mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về an ninh trật tự, bất bình đẳng giới, dẫn đến nhiều vấn đề như bạo hành gia đình, thiếu hụt lực lượng lao động ở một số ngành nghề vốn thích hợp với phụ nữ.

Nguyên nhân của tình trạng MCBGTKS từ nhiều yếu tố như văn hóa, xã hội, kinh tế và là một vấn đề liên quan đến phong tục tập quán lâu đời của người dân là trọng nam khinh nữ, bên cạnh đó tình trạng lạm dụng kỹ thuật, công nghệ trong việc chẩn đoán và can thiệp lựa chọn giới tính thai nhi vẫn còn khá phổ biến. Thực tế cho thấy, hầu hết các bà mẹ mang thai đến khám và siêu âm đều được người cung cấp dịch vụ cho biết giới tính của thai nhi dưới nhiều hình thức khác nhau. Đây là hành vi vi phạm pháp luật của cả khách hàng và người cung cấp dịch vụ. Chính vì thế việc kiềm chế tình trạng MCBGTKS còn nhiều thách thức.

Nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, công chức dân số - y tế, người cung cấp dịch vụ, người quản lý. trong việc thực hiện các hoạt động để kiểm soát MCBGTKS và để các học viên chia sẻ kinh nghiệm, định hướng nhằm thực hiện hiệu quả các hoạt động trong thời gian tới; Cục Dân số tổ chức lớp “Tập huấn chuyên môn nghiệp vụ về kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh cho cán bộ, công chức dân số y tế, người cung cấp dịch vụ, người quản lý” tại thành phố Cần Thơ ngày 28-29/5/2024 cho các tỉnh  Đồng bằng Sông Cửu Long và tại thành phố Hải Phòng ngày 03-04/6/2024 cho các tỉnh Đồng bằng Sông Hồng.

Phát biểu chỉ đạo lớp tập huấn, Lãnh đạo Cục Dân số đề nghị các đại biểu cần nắm bắt được và sâu sắc hơn về vấn đề 28-29/5/2024; lồng ghép nội dung về kiểm soát MCBGTKS trong hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố, chương trình giáo dục các trường trung học phổ thông và quy định của pháp luật về quy định của pháp luật về nghiêm cấm lựa chọn giới tính khi sinh dưới mọi hình thức.

Ảnh 1: Cục trưởng Lê Thanh Dũng phát biểu khai mạc Hội thảo tại thành phố Hải Phòng

Ảnh 2: Phó Cục trưởng Hoàng Thị Thơm phát biểu khai mạc Hội thảo tại thành phố Cần Thơ

Ảnh 3: Toàn cảnh Hội thảo

Tại lớp tập huấn, các đại biểu được các chuyên gia, báo cáo viên có nhiều kinh nghiệm trình bày, trao đổi kỹ năng, kinh nghiệm triển khai về: kết quả triển khai Đề án kiểm soát 28-29/5/2024 giai đoạn 2016-2025; những phát hiện và kinh nghiệm rút ra trong quá trình triển khai các can thiệp giảm thiểu  MCBGTKS giai đoạn 2016-2025 và định hướng triển khai Đề án kiểm soát MCBGTKS giai đoạn 2023-2025; hướng dẫn lồng ghép nội dung về kiểm soát MCBGTKS trong hương ước, quy ước của thôn, tổ dân phố; mô hình lồng ghép nội dung kiểm soát MCBGTKS, giới, bình đẳng giới vào chương trình giáo dục các trường trung học phổ thông và nội dung thanh tra về thực hiện quy định về nghiêm cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức; các quy định của pháp luật để đảm bảo cân bằng giới tính theo quy luật sinh sản tự nhiên để từ đó có thể áp dụng ngay những kiến thức, những hiểu biết đã được trao đổi, truyền đạt tại tập huấn này vào thực tiễn hoạt động của mình cũng như giúp tìm ra những giải pháp cụ thể, phù hợp để thực hiện tốt chương trình dân số nói chung và Đề án kiểm soát MCBGTKS nói riêng tại địa phương.

VIỆT HÙNG