Chung tay giảm thiểu tác động tiêu cực của COVID-19 đối với các nhóm dân số dễ bị tổn thương tại Việt Nam

Ngày 26 tháng 4 tại Hà Nội, Chính phủ Việt Nam, Chính phủ Nhật Bản và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam đã công bố một dự án hợp tác mới nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của COVID-19 đối với các nhóm dân số dễ bị tổn thương. Dự án này sẽ được đồng triển khai với Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Y tế, Bộ Nội vụ, các cơ quan Liên hợp quốc cùng các bên liên quan khác.

Dự án sẽ hỗ trợ những nỗ lực mà Chính phủ Việt Nam đã và đang thực hiện nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực của COVID-19 đối với các nhóm dân số yếu thế và dễ bị tổn thương, cũng như đảm bảo tiến độ thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) tại Việt Nam.

Lễ công bố Dự án tại Hà Nội

Theo đó, Nhật Bản sẽ tài trợ hơn 2,8 triệu Đô-la Mỹ cho dự án này trong thời gian triển khai từ tháng 4 năm 2021 đến tháng 3 năm 2022. Dự án dự kiến can thiệp trên bốn lĩnh vực sau:

Bạo lực giới: đẩy mạnh tính tích hợp/lồng ghép trong cung cấp dịch vụ bảo vệ nạn nhân của bạo lực giới và triển khai công tác phòng ngừa, thay đổi hành vi về bạo lực giới thông qua việc tăng cường quản lý trường hợp, phối hợp liên ngành cũng như nâng cao nhận thức về tác động và hậu quả gây ra bởi bạo lực giới;

Chăm sóc chất lượng dành cho người cao tuổi: đảm bảo tính tích hợp/lồng ghép và liên tục của công tác chăm sóc người cao tuổi, đặc biệt là người cao tuổi khuyết tật trong tình huống khẩn cấp và huy động nhiều hơn sự tham gia của khu vực tư nhân trong công tác chăm sóc người cao tuổi;

Sức khỏe tình dục và sinh sản: đảm bảo tính liên tục của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tình dục và sinh sản cho phụ nữ và trẻ em gái trong tình huống khẩn cấp, đặc biệt quan tâm đến đồng bào dân tộc thiểu số, đồng bào miền núi, vùng sâu, vùng xa vì mục tiêu an ninh con người.

Hỗ trợ lao động trẻ di cư khi trở về địa phương: cung cấp các dịch vụ tư vấn và dịch vụ chuyên môn về sức khỏe tình dục và sinh sản, bạo lực giới, bố trí việc làm, lên kế hoạch sự nghiệp và tạo thu nhập nhằm trao quyền cho giới trẻ Việt Nam.

Trong khuôn khổ dự án, 14 tỉnh, thành phố trên khắp Việt Nam sẽ được hưởng lợi bao gồm: Miền Bắc: Thái Nguyên, Điện Biên, Lào Cai, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh; Miền Trung: Đà Nẵng, Quảng Trị, Quảng Nam và Đắk Lắk; Miền Nam: An Giang, Cần Thơ, Vĩnh Long và thành phố Hồ Chí Minh.

Tuy Việt Nam là một trong những quốc gia ứng phó hiệu quả nhất với COVID-19 trên thế giới, nhưng những hậu quả kinh tế - xã hội mà đại dịch gây ra vẫn là mối lo ngại lớn. Nhiều người dân tiếp tục bị ảnh hưởng bởi đại dịch trên nhiều khía cạnh khác nhau, trong đó các nhóm dân số yếu thế và dễ bị tổn thương, bao gồm phụ nữ và trẻ em gái, người cao tuổi và thanh thiếu niên chịu tác động lớn hơn cả.

COVID-19 có thể tạo áp lực và làm quá tải hệ thống y tế. Trong bối cảnh đó, phụ nữ mang thai có xu hướng hoãn hoặc hủy lịch khám tiền sản hay lịch khám thai khác do lo sợ lây nhiễm vi rút. Điều này có thể ảnh hưởng đến công tác phát hiện nguy cơ và biến chứng thai sản, từ đó dẫn đến tử vong không đáng có ở bà mẹ. Theo một ước tính do UNFPA thực hiện năm 2020, tỷ lệ tử vong mẹ có khả năng tăng 44-65% do hệ quả của COVID-19 tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái là một trong những vi phạm phổ biến nhất về quyền con người trên thế giới hiện nay, để lại hậu quả to lớn đối với nạn nhân, gia đình và cộng đồng. Bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái vốn đã phổ biến, nay càng diễn biến trầm trọng hơn trong bối cảnh COVID-19. Những báo cáo gần đây cho thấy hạn chế đi lại, giãn cách xã hội cũng như các biện pháp phòng, chống dịch tương tự, cộng với áp lực, căng thẳng về kinh tế - xã hội đã và đang ngày càng đè nặng lên gia đình đã khiến tỷ lệ bạo lực trên toàn cầu gia tăng, đặc biệt là bạo lực đối với phụ nữ và trẻ em gái. Việt Nam cũng không phải là ngoại lệ. Ở nhiều quốc gia, ước tính tỷ lệ bạo lực tăng tối thiểu 30% trong đại dịch.

Hơn nữa, mặc dù vi rút lây lan bất kể tuổi tác, song người cao tuổi và người mắc bệnh lý nền có nguy cơ mắc bệnh nặng và tỷ lệ tử vong cao hơn do COVID-19. Người cao tuổi sống tại các cơ sở chăm sóc dài hạn như viện dưỡng lão hay trung tâm phục hồi chức năng cần được bảo vệ đầy đủ nhằm tránh lây nhiễm cũng như hệ quả bất lợi từ COVID-19. Người cao tuổi neo đơn có thể vấp phải trở ngại trong việc tiếp cận thông tin chính xác, thực phẩm, thuốc men cũng như nhu yếu phẩm khác trong thời gian cách ly. Để giải quyết điều này, đòi hỏi các biện pháp truyền thông, tiếp cận cộng đồng.

Nhóm đối tượng cuối cùng là thanh thiếu niên cũng chịu tác động lớn hơn cả từ khủng hoảng COVID 19 với nhiều cú sốc. Lao động trẻ Việt Nam tại nước ngoài bị ảnh hưởng bởi thay đổi đột ngột về điều kiện làm việc. Một số trường hợp không còn lựa chọn nào khác buộc phải về Việt Nam gấp. Sau khi về nước, họ đối mặt với nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội đi đôi với quá trình tái hòa nhập vào gia đình, cộng đồng và thị trường lao động tại địa phương.

Theo bà Naomi Kitahara, Trưởng đại diện UNFPA tại Việt Nam thì những thách thức mà người dân Việt Nam, đặc biệt là các nhóm dễ bị tổn thương, phải đối mặt đã diễn biến phức tạp hơn do COVID-19. Đại dịch đang làm sâu sắc hơn những bất bình đẳng vốn có và cho thấy những khoảng trống trong các hệ thống xã hội.

“Để Việt Nam có thể đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững đến năm 2030, cần giảm thiểu những tác động tiêu cực của COVID-19. Điểm mấu chốt là đảm bảo tất cả mọi người đều được là một phần trong quá trình phát triển bền vững để không ai bị bỏ lại phía sau. Chúng tôi tin tưởng rằng dự án mới này sẽ tạo bước nhảy vọt tuyệt vời để Việt Nam có thể giữ vững cam kết thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững”, bà Naomi Kitahara nhấn mạnh và khẳng định: UNFPA phấn đấu đảm bảo cung cấp các gói dịch vụ toàn diện, quá trình chăm sóc liên tục cũng như chuyển tuyến kịp thời cho những nhóm dễ bị tổn thương.

Phát biểu tại Lễ công bố Dự án, ông Takio Yamada, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam cho biết: “Đại dịch đang cho chúng ta thấy vai trò của sự thấu hiểu lẫn nhau, chia sẻ nguồn lực và trên hết là tình đoàn kết và hợp tác giữa các cộng đồng, xã hội và quốc gia trong việc giải quyết thách thức chưa từng có tiền lệ này. Dự án mà chúng ta công bố hôm nay tiếp nối quan hệ hữu nghị tốt đẹp giữa hai quốc gia”.

Thảo Vân