Đảng viên sinh con thứ ba trở lên không còn bị kỷ luật: Bước ngoặt trong điều chỉnh chính sách dân số

Sinh con thứ 3 trở lên sẽ không bị kỷ luật. 

Đảng viên sinh con thứ ba trở lên sẽ không bị kỷ luật: Bước ngoặt trong điều chỉnh chính sách dân số

Theo Hướng dẫn số 15 của Ủy ban Kiểm tra Trung ương ban hành ngày 20/3/2025, do Phó Chủ nhiệm Thường trực Trần Văn Rón ký, việc kỷ luật đối với đảng viên sinh con thứ ba trở lên chính thức được bãi bỏ. Đây là một thay đổi quan trọng, phù hợp với xu thế điều chỉnh chính sách dân số trong bối cảnh mức sinh tại Việt Nam đang giảm mạnh.

Hướng dẫn 15 sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Hướng dẫn số 05/2022 về quy định kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm. Cụ thể, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã lược bỏ điểm 8.1 và 8.2 trong Mục III của Hướng dẫn 05. Điểm 8.1 trước đây quy định xem xét giảm nhẹ mức kỷ luật với các trường hợp vi phạm chính sách dân số nếu việc thực hiện kế hoạch hóa gia đình ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Điểm 8.2 lại đề cập đến việc xem xét tăng nặng kỷ luật nếu đảng viên cố ý hoặc cưỡng ép không thực hiện kế hoạch hóa gia đình.

Thay thế cho hai điểm nói trên, Hướng dẫn 15 bổ sung điểm 8.3, quy định không xử lý kỷ luật đối với hành vi sinh từ con thứ ba trở lên theo quy định tại khoản 2, Điều 1 của Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12, vốn cho phép sinh một hoặc hai con, trừ trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định. Với quy định này, đảng viên sinh con thứ ba trở lên từ nay sẽ không bị xem xét xử lý kỷ luật.

Chủ trương này xuất phát từ định hướng mới của Bộ Chính trị, thể hiện trong phiên họp ngày 14/2/2025. Bộ Chính trị đã thống nhất với đề xuất của Ủy ban Kiểm tra Trung ương và báo cáo của Ban cán sự Đảng Bộ Y tế về việc rà soát, điều chỉnh các quy định của Đảng liên quan đến xử lý vi phạm chính sách dân số. Tại cuộc họp, Bộ Chính trị giao Đảng ủy Quốc hội và Đảng ủy Chính phủ phối hợp chỉ đạo việc xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số trong năm 2025, đồng thời khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật còn giới hạn số con, bao gồm Pháp lệnh số 06/2003 và Pháp lệnh số 08/2008.

Bộ Chính trị cũng chỉ đạo Ủy ban Kiểm tra Trung ương chủ động sửa đổi các văn bản hướng dẫn, bảo đảm tính đồng bộ với pháp luật và thống nhất chủ trương không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ ba trở lên. Đặc biệt, các trường hợp đã bị xử lý kỷ luật trong quá khứ vì sinh nhiều con sẽ không bị hồi tố, tránh gây xáo trộn về chính sách cán bộ.

Bên cạnh đó, Đảng ủy Chính phủ và Đảng ủy Công an Trung ương được giao chỉ đạo hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu dân cư, kết nối dữ liệu dân số để phục vụ hiệu quả công tác quản lý, đánh giá tình hình dân số và hoạch định chính sách phù hợp trong tương lai.

Hỗ trợ sinh sản cho các gia đình hiếm muộn là một giải pháp giảm mức sinh thấp

Mức sinh thấp nhất trong lịch sử

Về thực tiễn, Bộ Y tế đã có báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ về xu hướng mức sinh đang giảm nhanh chóng tại Việt Nam. Cụ thể, mức sinh trung bình toàn quốc giảm từ 2,11 con/phụ nữ năm 2021 xuống còn 2,01 vào năm 2022 và 1,96 vào năm 2023, đánh dấu mức thấp nhất trong lịch sử. Tình trạng giảm sinh diễn ra rõ nét tại các đô thị lớn, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội phát triển và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đáng chú ý, mức sinh ở khu vực nông thôn cũng đã giảm xuống còn 2,07 con/phụ nữ trong năm 2023 – thấp nhất từ trước đến nay.

Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) tại Việt Nam, ông Matt Jackson, cảnh báo rằng Việt Nam đang trong quá trình già hóa dân số với tốc độ nhanh hơn nhiều quốc gia khác. Theo dự báo, Việt Nam sẽ trở thành quốc gia có dân số già vào năm 2036 và trở thành xã hội siêu già vào năm 2049.

Trong báo cáo trình Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cũng chỉ ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng của tình trạng mức sinh thấp kéo dài. Đó là tình trạng thiếu hụt lao động, đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số, làm gia tăng áp lực lên hệ thống an sinh xã hội, suy giảm quy mô dân số và gia tăng tình trạng di cư tự do.

Từ các phân tích và dự báo nêu trên, Bộ Y tế đã kiến nghị Bộ Chính trị, Quốc hội và Chính phủ sớm ban hành các giải pháp chính sách ứng phó kịp thời và hiệu quả. Trong đó, có việc sửa đổi quy định về số con theo hướng không xử lý kỷ luật đối với sinh con thứ ba trở lên, tạo sự thống nhất trên toàn quốc. Đồng thời, việc hỗ trợ sinh sản cho các cặp vợ chồng hiếm muộn cũng được xác định là một trong những giải pháp cấp thiết nhằm duy trì mức sinh ổn định, bền vững.

Việc điều chỉnh chính sách theo hướng không xử lý kỷ luật sinh con thứ ba không chỉ là sự linh hoạt trong quản lý cán bộ, đảng viên, mà còn phản ánh nhận thức đúng đắn và kịp thời của Đảng, Nhà nước trước những thách thức của quá trình chuyển đổi dân số. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc bảo đảm sự phát triển bền vững, cân đối giữa chất lượng dân số và nguồn nhân lực quốc gia trong giai đoạn tới.

NGỌC QUÝ