Kế hoạch hóa gia đình cứu sống mạng người như thế nào

Sakina Sani bị gả chồng khi mới 12 tuổi trong bối cảnh xung đột và thiếu lương thực ở miền bắc Nigeria. Cô mang thai năm 15 tuổi nhưng bị sảy thai và sau đó sinh hai đứa con liên tiếp.

© UNFPA/Abdul Razzaq Zakzouq | Các nhân viên y tế thực hiện một ca phẫu thuật khẩn cấp tại Bệnh viện Phụ sản Idlib ở Syria.

"Tôi sẽ không bao giờ để con gái mình phải trải qua những gì đã xảy ra với tôi", cô nói với UNFPA, cơ quan sức khỏe sinh sản và tình dục của Liên Hợp Quốc.

Điều gì sẽ xảy ra khi xung đột khiến hàng chục nghìn người phải di dời ở các điểm nóng như Nigeria, Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC), Ukraine và phụ nữ tử vong mỗi ngày trong khi sinh nở hoặc mang thai?

UNFPA luôn có mặt, trang bị vật tư cứu sinh cho các trại tị nạn và nhân viên y tế. Khi một trận động đất làm rung chuyển cả thành phố, UNFPA sẽ đưa thuốc tránh thai lên các đoàn xe cứu trợ khẩn cấp cùng với các bộ dụng cụ hỗ trợ sinh nở và thuốc cầm máu. Khi một cơn bão quét qua các cộng đồng đảo xa xôi, cơ quan này gửi thuốc tránh thai cũng giống như gửi thiết bị y tế vô trùng, bao gồm bao cao su, thuốc tránh thai dạng uống và dạng tiêm, que cấy tránh thai và vòng tránh thai (IUD).

Tại sao? Bởi vì thuốc tránh thai là một phần của hoạt động chăm sóc nhân đạo cứu sống con người. Điều này có thể trái ngược với trực giác của một số người, nhưng đó là một sự thật hiển nhiên trong mắt khoa học y tế, lực lượng ứng phó nhân đạo và chính phụ nữ.

Ngay cả ngoài các trường hợp khẩn cấp, việc tiếp cận các biện pháp tránh thai hiện đại, an toàn cũng giúp phụ nữ tự quyết định về khả năng sinh sản của mình, từ đó giảm thiểu mang thai ngoài ý muốn và phá thai không an toàn, cải thiện sức khỏe và giảm nguy cơ tử vong ở bà mẹ và trẻ em.

Tóm lại, kế hoạch hóa gia đình cứu sống hàng triệu người. Dưới đây là một số lý do tại sao:

© UNFPA/Karel Prinsloo | Một phụ nữ được tiêm thuốc tránh thai tại một trung tâm y tế do UNFPA hỗ trợ ở Cộng hòa Trung Phi.

Mang thai không chỉ dừng lại ở các trường hợp khẩn cấp

Ước tính hơn 60% tổng số ca tử vong ở bà mẹ xảy ra trong các cuộc khủng hoảng nhân đạo và các bối cảnh dễ bị tổn thương, nơi phụ nữ phải vật lộn để tiếp cận dịch vụ chăm sóc và dinh dưỡng cần thiết để mang thai an toàn.

Ngay cả trong những hoàn cảnh tốt nhất, vẫn có một tỷ lệ đáng báo động phụ nữ không thể từ chối tình dục, khoảng một phần tư phụ nữ, theo số liệu gần đây nhất.

Trong một cuộc khủng hoảng nhân đạo, phụ nữ phải chịu tỷ lệ bạo lực giới cao gấp đôi, cũng như nguy cơ bị cưỡng hiếp như một vũ khí chiến tranh và công cụ diệt chủng cao hơn, và nguy cơ bị bạo lực do bạn tình gây ra cũng cao hơn. Tất cả những điều này làm tăng nguy cơ mang thai ngoài ý muốn của họ.

© UNFPA/Danil Pavlov

Phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm

Mặc dù biện pháp tránh thai đôi khi bị chỉ trích – một cách sai lầm – là một loại thuốc mới, không tự nhiên hoặc ít được hiểu biết, nhưng sự thật là chúng đã tồn tại hàng thiên niên kỷ. Ví dụ, bao cao su đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ.

Khi nói đến các hình thức tránh thai hiện đại, chúng là một trong những loại thuốc được kê đơn và nghiên cứu kỹ lưỡng nhất hiện có. Thuốc tránh thai đã được nghiên cứu không chỉ bởi các dược sĩ và nhà nghiên cứu y khoa, mà còn bởi các nhà kinh tế học chăm sóc sức khỏe, nhà dịch tễ học và các nhà hoạch định chính sách, và những phát hiện này rất thuyết phục: bằng cách ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, thuốc tránh thai giúp phụ nữ tránh được tử vong.

Bằng cách nào? Mỗi lần mang thai đều tiềm ẩn rủi ro, và việc mang thai trong bối cảnh khủng hoảng, nơi hệ thống y tế bị tàn phá và dịch vụ chăm sóc y tế khan hiếm, đặc biệt nguy hiểm.

Cứu sống vì trẻ sơ sinh không chờ đợi

Điều gì xảy ra khi một phụ nữ sẵn sàng sinh con sau một cơn bão hoặc trong vùng chiến sự?

Tại Cộng hòa Dân chủ Congo đang chìm trong khủng hoảng, sự suy thoái của cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe đã khiến tỷ lệ tử vong ở bà mẹ tăng vọt, với ba phụ nữ tử vong mỗi giờ do các biến chứng khi mang thai hoặc sinh nở.

“Nhiều phụ nữ ở tây bắc Syria đã mất mạng khi được chuyển viện giữa các bệnh viện do thiếu nguồn cung cấp thiết yếu cho các trường hợp nguy kịch”, Tiến sĩ Ikram Haboush, tại Idlib, cho biết.

Mang thai ngoài ý muốn cũng có mối tương quan trực tiếp với tỷ lệ tử vong mẹ cao hơn.

“Đó là lý do tại sao mọi chương trình y tế công cộng được thiết kế để giảm số ca tử vong mẹ đều kết hợp biện pháp tránh thai như một trong những trụ cột hành động”, theo các chuyên gia đã biên soạn ấn phẩm thường niên hàng đầu của UNFPA, Báo cáo Tình trạng Dân số Thế giới, “Nhìn thấy điều vô hình: Trường hợp hành động trong cuộc khủng hoảng bị lãng quên của việc mang thai ngoài ý muốn”.

Bằng cách ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, các biện pháp tránh thai cũng làm giảm tỷ lệ thương tích và bệnh tật ở bà mẹ, thai chết lưu và tử vong sơ sinh.

Năm 2023, chương trình hợp tác cung ứng chuyên dụng của UNFPA đã mua sắm các biện pháp tránh thai trị giá 136 triệu đô la, ước tính đã ngăn ngừa gần 10 triệu ca mang thai ngoài ý muốn và hơn 200.000 ca tử vong ở bà mẹ và trẻ sơ sinh. Ước tính các biện pháp tránh thai này cũng đã ngăn ngừa gần ba triệu ca phá thai không an toàn.

© UNFPA | Hai nhân viên cộng đồng cung cấp thông tin về các biện pháp tránh thai tại Bihar, Ấn Độ.

Phòng ngừa bệnh hiểm nghèo và các bệnh mãn tính

Các biện pháp tránh thai như bao cao su nam và nữ cũng giúp cứu sống người bệnh bằng cách giảm nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI), bao gồm cả HIV.

Ngay cả một STI có thể điều trị được cũng có thể đe dọa tính mạng ở những nơi có khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế hạn chế, chẳng hạn như trường hợp của phụ nữ và trẻ em gái ở Haiti, nơi bạo lực tình dục lan rộng và dai dẳng đã dẫn đến tỷ lệ mang thai ngoài ý muốn cũng như STI ngày càng tăng, trong khi hệ thống y tế gần như sụp đổ.

Chỉ khoảng ba phần trăm số người sống sót sau hiếp dâm ở Haiti cho biết họ được điều trị hậu hiếp dâm trong vòng 72 giờ sau khi bị tấn công. Phương pháp điều trị này bao gồm biện pháp tránh thai khẩn cấp để tránh thai và dự phòng sau phơi nhiễm để ngăn ngừa lây truyền HIV.

Các biện pháp tránh thai cũng điều trị các bệnh không liên quan đến hoạt động tình dục, gây suy nhược ngay cả trong những trường hợp ổn định và an toàn như hội chứng buồng trứng đa nang, lạc nội mạc tử cung, đau bụng kinh và chảy máu rất nhiều.

Đối với những phụ nữ như Omaira Opikuko đến từ Venezuela, việc sử dụng biện pháp tránh thai dài hạn sau lần sinh thứ sáu đã cứu sống cô. Cô bị xuất huyết và sa tử cung trong lần chuyển dạ cuối cùng. "Tôi đã cận kề cái chết", cô nói.

UN News/Daniel Dickinson | Hai học sinh trung học người Thái Lan mô tả một loạt các loại bao cao su hiện có.

Các biện pháp can thiệp nhân đạo hiệu quả về chi phí

Kế hoạch hóa gia đình mang lại hiệu quả về chi phí.

Năm 2023, hơn 50 quốc gia nhận được nguồn cung cấp biện pháp tránh thai của UNFPA đã tiết kiệm được tổng cộng hơn 700 triệu đô la thông qua việc giảm chi phí chăm sóc sức khỏe cho thai kỳ, sinh nở và chăm sóc sau phá thai.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng kế hoạch hóa gia đình là một khoản đầu tư quan trọng cho xã hội, không chỉ bằng cách ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn và các vấn đề sức khỏe bà mẹ đi kèm, mà còn bằng cách tăng cường giáo dục và việc làm cho phụ nữ.

Trong các bối cảnh nhân đạo, các biện pháp tránh thai càng trở nên quan trọng hơn, giúp phụ nữ và gia đình tồn tại và ổn định, đồng thời chuẩn bị tốt hơn cho quá trình hồi phục.

Không ai hiểu rõ điều này hơn chính những người sống sót sau các cuộc khủng hoảng nhân đạo.

“Nhu cầu về dịch vụ kế hoạch hóa gia đình rất lớn”, một nhân viên ứng phó khẩn cấp phát biểu ngay sau cơn bão chết người.

Trong bối cảnh thế giới ngày càng bất ổn, thiên tai gia tăng và tình trạng di dời ngày càng gia tăng, những dịch vụ này như một tia sáng le lói cho phụ nữ và trẻ em gái trên toàn thế giới.

Như cô Opikuko ở Venezuela đã nói, “Tôi không muốn sợ hãi nữa”.

Nguồn: https://news.un.org/