Liên hợp quốc cho biết về nhiều thập kỷ tiến bộ trong việc giảm tử vong ở trẻ em và thai chết lưu

Số trẻ em trên toàn thế giới tử vong trước sinh nhật thứ năm đang ở mức thấp kỷ lục - nhưng thành tựu này đang bị đe dọa do thiếu đầu tư kinh niên vào công tác nhân đạo thường xuyên và các biện pháp can thiệp, người đứng đầu Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết.

UNICEF/Zammit | Trẻ sơ sinh tại một bệnh viện sản nhi ở Ulaanbaatar, Mông Cổ.

Số trẻ em dưới năm tuổi tử vong là 4,8 triệu vào năm 2023 - một sự sụt giảm đáng kể - với số ca thai chết lưu giảm nhẹ xuống còn khoảng 1,9 triệu, dữ liệu do Liên hợp quốc công bố cho thấy.

Mặc dù vậy, nhiều thập kỷ tiến bộ khó khăn đạt được trong việc cứu sống trẻ em đang bị đe dọa do cắt giảm tài trợ, thách thức của hệ thống y tế và chênh lệch khu vực, UNICEF và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cùng với các thành viên của mạng lưới liên ngành IGME cảnh báo.

“Hàng triệu trẻ em vẫn còn sống ngày nay là nhờ cam kết toàn cầu đối với các biện pháp can thiệp đã được chứng minh, chẳng hạn như vắc-xin, dinh dưỡng và tiếp cận nước sạch và vệ sinh cơ bản”, Catherine Russell, Giám đốc điều hành UNICEF cho biết.

“Việc đưa tỷ lệ tử vong ở trẻ em có thể phòng ngừa xuống mức thấp kỷ lục là một thành tựu đáng chú ý. Nhưng nếu không có các lựa chọn chính sách đúng đắn và đầu tư đầy đủ, chúng ta có nguy cơ đảo ngược những thành quả khó khăn này, với hàng triệu trẻ em tử vong do những nguyên nhân có thể phòng ngừa được. Chúng ta không thể để điều đó xảy ra”, bà nhấn mạnh.

Nguyên nhân tử vong ở trẻ em có thể phòng ngừa được

Dữ liệu - có trong hai báo cáo - cũng cho thấy gần một nửa số ca tử vong ở trẻ dưới năm tuổi xảy ra trong tháng đầu tiên của cuộc đời, chủ yếu là do sinh non và biến chứng trong quá trình chuyển dạ.

Đối với những trẻ sống sót sau thời kỳ sơ sinh, các bệnh truyền nhiễm - chẳng hạn như viêm phổi, sốt rét và tiêu chảy - vẫn là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong có thể phòng ngừa được.

Ngoài ra, gần một nửa số ca thai chết lưu muộn xảy ra trong quá trình chuyển dạ, thường là do nhiễm trùng ở mẹ, chuyển dạ kéo dài hoặc tắc nghẽn và không được can thiệp y tế kịp thời.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng việc cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em chất lượng cao là rất quan trọng để ngăn ngừa những ca tử vong này.

Chênh lệch khu vực

Nơi trẻ được sinh ra ảnh hưởng rất lớn đến cơ hội sống sót của trẻ. Ở các quốc gia thu nhập thấp, các dịch vụ thiết yếu, vắc-xin và phương pháp điều trị thường không được tiếp cận, góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong cao một cách không cân xứng.

Theo báo cáo, nguy cơ tử vong trước khi tròn năm tuổi ở quốc gia có tỷ lệ tử vong cao nhất cao gấp 80 lần so với quốc gia có tỷ lệ tử vong thấp nhất. Trong phạm vi các quốc gia, trẻ em nghèo nhất, trẻ em sống ở vùng nông thôn và trẻ em có mẹ trình độ học vấn thấp phải đối mặt với rủi ro cao hơn.

Thai chết lưu theo các mô hình tương tự, với phụ nữ ở các quốc gia thu nhập thấp có khả năng thai chết lưu cao gấp tám lần so với phụ nữ ở các quốc gia thu nhập cao.

Nguồn: IGME | Tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới năm tuổi.

Ước tính theo khu vực

Châu Phi cận Sahara ghi nhận tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới năm tuổi ước tính cao nhất, với 69 ca tử vong trên 1.000 ca sinh sống, trong khi ước tính chung của Châu Phi là 63 trên 1.000.

Ngược lại, tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới năm tuổi ước tính thấp hơn đáng kể ở Châu Âu (4) và Bắc Mỹ (6). Châu Á ước tính có 26 ca tử vong, trong khi Châu Mỹ Latinh và Caribe là 16 ca và Châu Đại Dương là 19 ca.

Tỷ lệ thai chết lưu ước tính cũng chênh lệch tương tự. Châu Phi cận Sahara có tỷ lệ ước tính cao nhất là 22,2 ca thai chết lưu trên 1.000 ca sinh, so với 2,7 ca ở Bắc Mỹ và 2,9 ca ở Châu Âu.

Châu Á ước tính là 12,3 ca trên 1.000 ca, Châu Mỹ Latinh và Caribe là 7,4 ca và Châu Đại Dương là 9,5 ca. Đối với toàn bộ Châu Phi, tỷ lệ thai chết lưu ước tính là 21 ca trên 1.000 ca sinh.

Cắt giảm tài trợ

Việc cắt giảm tài trợ cho các chương trình cứu sống trẻ em đang làm trầm trọng thêm tình trạng chênh lệch hiện có.

Việc cắt giảm nguồn lực đã dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân viên y tế, đóng cửa phòng khám, gián đoạn các chiến dịch tiêm chủng và thiếu hụt các nguồn cung cấp thiết yếu như thuốc điều trị sốt rét.

Các quốc gia chịu ảnh hưởng của khủng hoảng nhân đạo, những quốc gia có gánh nặng nợ nần đáng kể hoặc đang phải đối mặt với tỷ lệ tử vong ở trẻ em cao sẽ bị ảnh hưởng đặc biệt.

Lời kêu gọi hành động

Tedros Adhanom Ghebreyesus, Tổng giám đốc WHO, nhấn mạnh nhu cầu phải khẩn trương mở rộng quy mô hợp tác để bảo vệ mạng sống và sức khỏe của trẻ em.

“Từ việc giải quyết bệnh sốt rét đến ngăn ngừa thai chết lưu và đảm bảo chăm sóc dựa trên bằng chứng cho những đứa trẻ nhỏ nhất, chúng ta có thể tạo ra sự khác biệt cho hàng triệu gia đình”, ông cho biết.

Nguồn: https://news.un.org/