Nâng cấp dịch vụ và khám phá mô hình "9073" trong chăm sóc người cao tuổi ở thành phố Thái Nguyên, Trung Quốc

Khi những bánh xe thời gian lặng lẽ trôi, bóng dáng những người cao tuổi ngày càng xuất hiện nhiều trên các con đường ở thành phố. Chăm sóc người già không còn là một đề tài đơn thuần về cuộc sống, mà là một bài thơ chưa được viết, liên quan đến sự ấm áp và bình yên của những năm tháng cuối đời.

Những nhân viên điều dưỡng tại viện dưỡng lão đắp chăn cho một cụ già khi cụ chuẩn bị ngủ trưa - Ảnh: CNA

Vậy làm thế nào để trong các đô thị dày đặc những tòa nhà cao tầng có thể xây dựng một hệ thống dịch vụ chăm sóc người cao tuổi đa tầng, chất lượng cao và bền vững, để mỗi người già đều có cuộc sống ấm áp, thoải mái và được tôn trọng? Đây không chỉ là vấn đề về phúc lợi cho cá nhân người cao tuổi mà còn liên quan đến sự phát triển hài hòa và hướng đi tương lai của thành phố. Chúng ta cần lắng nghe tiếng nói của người già, hiểu rõ nhu cầu sống và tiêu dùng của họ, khai thác và đổi mới, từ đó tìm ra giải pháp tối ưu cho chăm sóc người cao tuổi trong đô thị.

Chăm sóc người cao tuổi tại nhà trong cộng đồng

Chăm sóc người cao tuổi tại nhà là hình thức người già sống tại nhà, bằng cách tích hợp nguồn lực từ gia đình, cộng đồng, chính phủ và xã hội để cung cấp các dịch vụ đa dạng như chăm sóc sinh hoạt, y tế, tinh thần và văn hóa giải trí nhằm đáp ứng nhu cầu hàng ngày và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chăm sóc tại nhà (dịch vụ) là dịch vụ xã hội chủ yếu giải quyết khó khăn trong sinh hoạt hằng ngày cho người già sống tại nhà, lấy gia đình làm trung tâm, cộng đồng làm nền tảng và dựa vào dịch vụ chuyên nghiệp. Nội dung dịch vụ bao gồm chăm sóc sinh hoạt, dịch vụ y tế và chăm sóc tinh thần.

Có hai hình thức chính: nhân viên được đào tạo chuyên nghiệp đến tận nhà chăm sóc người già; hoặc thành lập trung tâm dịch vụ ban ngày cho người cao tuổi tại cộng đồng để cung cấp dịch vụ trông giữ trong ngày. Dịch vụ thường dành cho người già không có người chăm sóc.

Năm 2016, dân số cao tuổi của Trung Quốc vượt 230 triệu, tỷ lệ người cao tuổi vượt ngưỡng già hóa, Trung Quốc đã bước vào xã hội già hóa. Cùng với sự tăng lên liên tục của người cao tuổi, các địa phương bắt đầu tích cực khám phá mô hình phúc lợi cho người già, dịch vụ chăm sóc tại nhà ra đời đáp ứng nhu cầu đó. Một buổi sáng ở Trung tâm dịch vụ chăm sóc người già “Hội Hạnh phúc” tại khu vực Cẩm Nguyên, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây ánh nắng xuân ấm áp xuyên qua cửa sổ chiếu rọi xuống sàn nhà. Trong phòng hoạt động, nhạc vang lên, ông Vương Phong Vân 90 tuổi và bà thông gia Đàm Liệt Anh 93 tuổi tiến về sàn nhảy khiêu vũ, được nhiều người già xung quanh cổ vũ, vỗ tay theo tiếng nhạc.

Ông Vương, dù tuổi đã cao nhưng vẫn giữ được tinh thần minh mẫn: "Con cái bận làm việc, vợ mất rồi tôi vào viện dưỡng lão. Sau đó, bà thông gia nói chỗ này rất tốt, nên tôi cũng chuyển đến đây.", ông nói, giọng điệu mạnh mẽ. 

Cùng lúc đó, tại khu dân cư Hoàng Kim Thủy Ngạn, thành phố Vận Thành, bà Vương 73 tuổi từ sớm đã chuẩn bị bữa sáng cho ông Lý 75 tuổi và nhắc ông uống thuốc đúng giờ. Ông Lý bị cao huyết áp và tiểu đường nhẹ, phần lớn thời gian chỉ ngồi trên ghế sofa xem truyền hình, hiếm khi ra ngoài. Con trai và con gái đều bận công việc, chỉ có thể tranh thủ cuối tuần đến thăm. 

Chăm sóc người cao tuổi tại nhà là một trong những mô hình dưỡng lão chính ở các thành phố. Tuy nhiên, với tốc độ đô thị hóa ngày càng tăng, cấu trúc gia đình dần thu nhỏ, con cái phải đối mặt với gánh nặng kép từ trách nhiệm gia đình và xã hội. Mặc dù nhiều nơi đã tích cực tìm kiếm các giải pháp mới cho mô hình này, chẳng hạn như chính phủ mua dịch vụ, thiết lập cơ chế trợ cấp đặc biệt để đưa người già có hoàn cảnh khó khăn vào hệ thống giường bệnh tại nhà, hay đẩy mạnh dịch vụ bác sĩ gia đình... nhưng mô hình truyền thống vẫn khó có thể duy trì lâu dài.

Do đó, chăm sóc người già trong cộng đồng như một sự bổ sung cho chăm sóc tại nhà được phát triển: xây trung tâm dịch vụ chăm sóc người cao tuổi trong cộng đồng, cung cấp các dịch vụ chăm sóc ban ngày, phục hồi chức năng, văn hóa giải trí, bao gồm các thiết bị gia dụng thông minh như vòng tay thông minh, đệm thông minh, thiết bị y tế từ xa... dần tiếp cận mô hình chăm sóc người già tại nhà trong cộng đồng.

Tại Trung tâm chăm sóc người cao tuổi thông minh Hoa Thắng, thành phố Tấn Trung, diện tích hoạt động 1.190 m2 được trang bị khu vực ăn uống, khu khám sức khỏe, khu phục hồi chứng rối loạn nhận thức, khu vật lý trị liệu, khu chăm sóc dài hạn, khu chăm sóc ban ngày, khu văn thể hoạt động, cùng hệ thống điều khiển nhà thông minh bằng giọng nói, hệ thống gọi khẩn cấp y tế, thiết bị phát hiện rơi ngã dựa trên nhịp thở và nhịp tim, máy theo dõi sức khỏe tích hợp... cung cấp dịch vụ chăm sóc ngày, ăn uống, phục hồi chức năng cho người cao tuổi.

Bà Trương 79 tuổi thường xuyên đến đây, cùng chị em già trò chuyện, hát, làm thủ công, ăn trưa tại nhà hàng, chiều làm mát-xa phục hồi. 

"Ở đây rất sầm uất, vui hơn ở nhà một mình, các con cũng yên tâm", bà Trương cười nói.

Tuy nhiên, người phụ trách trung tâm cho biết phát triển mô hình chăm sóc người cao tuổi tại cộng đồng cũng có nhiều vấn đề: Một là đầu tư tài chính chưa đủ, nhiều cơ sở đơn sơ, dịch vụ đơn điệu; Hai là thiếu nhân sự chuyên môn, chất lượng không đồng đều; Ba là người già chưa hiểu rõ về dịch vụ cộng đồng, nên tham gia chưa nhiều.

Chăm sóc người cao tuổi chuyên nghiệp tại cơ sở

Ông Trần Vĩnh Lâm, người sáng lập Trung tâm dưỡng lão Hạnh phúc ở thành phố Hoài Nhân nói: "Con cái mỗi người một cuộc sống, khi còn khỏe mạnh thì trung tâm chăm sóc cộng đồng là lựa chọn tốt nhất, còn người già mất năng lực hoặc bán mất năng lực, người già cao tuổi đơn thân thường chọn vào viện dưỡng lão, nơi đây họ được chăm sóc chuyên nghiệp hơn."

Quan điểm của ông Trần cũng được nhiều người làm dịch vụ ghi nhận, và thực tế cũng đúng như vậy.

Một buổi trưa tại Trung tâm y tế kết hợp chăm sóc và điều dưỡng khu vực Tây Phủ, quận Tỉnh Hoa Linh, thành phố Thái Nguyên, nhiều người già đã yên giấc trưa. Trung tâm do Trung tâm y tế cộng đồng Cổ Lâu và bệnh viện quận phối hợp thành lập, đưa vào hoạt động từ tháng 1 năm 2024, với 150 giường.

Giám đốc trung tâm, bà Viên Phân cho biết: "Ở đây 80% người già trong tình trạng mất năng lực, các dịch vụ chăm sóc đặc biệt là không thể thiếu. Các thao tác như đặt ống tiểu, ống thông dạ dày không thể thực hiện tại các viện dưỡng lão bình thường nhưng nhân viên chuyên nghiệp của chúng tôi với kỹ năng vững chắc có thể chăm sóc tỉ mỉ cho người già.

Ngoài chăm sóc thường nhật, dịch vụ chăm sóc ngắn hạn và phục hồi sau phẫu thuật cũng giải quyết nhiều khó khăn cho người già. Một người già vừa mổ xương xúc động: "Ở đây mỗi ngày có nhân viên y tế kiên nhẫn hướng dẫn tôi tập luyện phục hồi, giờ tôi hồi phục rất tốt, về nhà yên tâm hơn."

Cùng với nhu cầu y tế ngày càng tăng, mô hình kết hợp y tế và chăm sóc đang là hướng phát triển quan trọng của việc chăm sóc người cao tuổi trong thành phố, đặc biệt là với người già mất năng lực hành vi. 

Tại “Căn hộ người cao tuổi tỉnh Sơn Tây” - một đơn vị tự đảm bảo chi phí - từng có nhiều cán bộ về hưu ở đây. Hiện nay trọng tâm hoạt động là cung cấp dịch vụ chăm sóc, triển khai các thử nghiệm mô hình y tế kết hợp phục hồi chức năng toàn tỉnh.

Ông Hầu Quốc Đống, người phụ trách căn hộ cho biết: "So với các cơ sở khác, chúng tôi không chỉ cung cấp dịch vụ sinh hoạt, văn hóa giải trí mà còn có quản lý bệnh mãn tính, cứu chữa khẩn cấp và tư vấn tâm lý. Mỗi người già khi gia nhập đều có hồ sơ sức khỏe, bác sĩ riêng tại mỗi tầng. Hàng ngày bác sĩ khám bệnh, y tá đo huyết áp, đường huyết cho người già. Khi bệnh, người già được đưa đến bệnh viện phục hồi chức năng gần đó điều trị. Đồng thời, căn hộ có hợp tác với bệnh viện Bạch Quyển tỉnh Sơn Tây, bệnh viện trung tâm của Tập đoàn Đường sắt 17 Trung Quốc để mở các kênh liên lạc, mục đích người già sẽ không phải ra ngoài để chữa bệnh nhỏ, bệnh nặng sẽ đi bệnh viện lớn."

Y tế và chăm sóc là hai lĩnh vực riêng biệt nhưng cần sự liên kết chuyên nghiệp hơn nữa. Tuy nhiên, dịch vụ chăm sóc chất lượng cao thường kèm theo chi phí cao, nhiều người già nghỉ hưu bình thường khó đáp ứng. Hầu hết chi phí chăm sóc tại các cơ sở không được bảo hiểm y tế chi trả, tăng gánh nặng kinh tế cho người già. Ngoài ra, nhân lực thiếu hụt và chi phí xây dựng, vận hành mô hình kết hợp y tế - chăm sóc cao cũng hạn chế sự tham gia tích cực của các tổ chức xã hội.

Hợp tác đa dạng

Thúc đẩy phát triển chất lượng cao đảm bảo mọi người cao tuổi đều được hưởng dịch vụ chăm sóc cơ bản là việc nhà cũng là việc quốc gia, cần sự chung tay của chính phủ, xã hội, thị trường và gia đình.

Tỉnh chúng tôi liên tục hoàn thiện hệ thống dịch vụ chăm sóc người cao tuổi dựa trên gia đình, dựa trên cộng đồng, bổ sung bởi các cơ sở và kết hợp y tế-chăm sóc theo mô hình "9073" gồm 90% chăm sóc tại nhà, 7% chăm sóc cộng đồng và 3% chăm sóc tại cơ sở, tích cực khai thác mô hình chăm sóc tại nhà trong cộng đồng mới; thực hiện dự án "1251" cho dịch vụ chăm sóc cộng đồng, hỗ trợ các chính sách như trợ cấp xây dựng, trợ cấp lãi vay, mua dịch vụ do chính phủ đặt hàng, thúc đẩy thị trường dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp và xã hội hóa trên địa bàn.

Mô hình chăm sóc người cao tuổi thành phố tiếp tục phát triển đáp ứng nhu cầu mới của người cao tuổi với nhiều ưu nhược điểm riêng. Thực tế, để gỡ nút thắt trong chăm sóc người già thành phố và khai thác tiềm năng tiêu dùng của người cao tuổi cần hiểu rõ vấn đề cốt lõi hiện hữu.

Theo bà Trần Lệ Nguyên, người phụ trách Trung tâm chăm sóc người già thông minh Hoa Thắng, muốn giải quyết các khó khăn trong chăm sóc người già thành phố đòi hỏi sự chung sức của chính phủ, xã hội, gia đình và cá nhân. 

Chính phủ cần tăng cường hỗ trợ chính sách và đầu tư tài chính, xây dựng hệ thống dịch vụ đầy đủ, thúc đẩy thị trường dịch vụ chuyên môn hóa và tiêu chuẩn hóa; xã hội khuyến khích tham gia cung cấp dịch vụ đa dạng, chất lượng cao; gia đình duy trì truyền thống tôn trọng và chăm sóc người già; người già thay đổi nhận thức tích cực thích nghi với mô hình chăm sóc mới; xây dựng hệ thống đào tạo nhân viên dịch vụ, áp dụng chứng nhận nghề nghiệp, nâng lương để thu hút nhân lực; phổ biến thiết bị thông minh (ví dụ vòng tay giám sát sức khỏe) và đào tạo kỹ năng số cho người già; hoàn thiện cơ chế chi trả lương hưu, mở rộng bảo hiểm hưu trí, thử nghiệm bảo hiểm chăm sóc dài hạn... Chỉ khi các bên phối hợp nhịp nhàng mới có thể đáp ứng đa dạng nhu cầu của người già, tạo điều kiện cho cuộc sống tuổi già tốt đẹp hơn.

Bà Lý Ái Linh, đại biểu Quốc hội tỉnh và Giám đốc trung tâm chăm sóc người cao tuổi Hạnh phúc tại thành phố Thái Nguyên cho rằng chăm sóc không chỉ là vấn đề thể chất, mà tinh thần cũng rất quan trọng, nhất là với nhóm người cao tuổi trình độ học vấn cao ngày càng tăng. Nhóm này có nhu cầu tinh thần đặc biệt, đòi hỏi người chăm sóc phải có phẩm chất chuyên môn cao. 

Đồng thời, mô hình du lịch nghỉ dưỡng dành cho người già – hình thức mới được nhiều người cao cấp yêu thích. Có thể khám phá các mô hình như chăm sóc hỗ trợ lẫn nhau, du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc, phát triển chuỗi ngành dịch vụ dưỡng lão theo đặc điểm vùng miền, tạo sức sống mới cho kinh tế người cao tuổi.

HẢI YẾN

Nguồn: http://www.lvliang.gov.cn