Nghiên cứu chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi

Bộ Chính trị yêu cầu nghiên cứu chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi nhằm duy trì mức sinh thay thế và đảm bảo phát triển bền vững. Đây là một trong những chỉ đạo trọng tâm tại Kết luận mới được ban hành nhằm tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác dân số trong tình hình mới.

Cảnh báo mức sinh thấp và nguy cơ tăng trưởng dân số âm

Trong những năm gần đây, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng mức sinh suy giảm nhanh chóng. Theo báo cáo của Bộ Y tế, mức sinh trung bình hiện nay chỉ đạt khoảng 1,91 con/phụ nữ – nằm trong nhóm thấp nhất khu vực Đông Nam Á và dưới ngưỡng sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ). Đặc biệt, tại các thành phố lớn như TP.HCM, mức sinh thậm chí còn thấp hơn – chỉ khoảng 1,4.

Nếu không có giải pháp kịp thời và hiệu quả, Việt Nam có thể rơi vào tình trạng tăng trưởng dân số âm trong giai đoạn 2054–2059. Khi mức sinh duy trì ở mức thấp trong thời gian dài, hệ lụy không chỉ là suy giảm quy mô dân số mà còn kéo theo hiện tượng già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lực lượng lao động, mất cân bằng cơ cấu dân số và ảnh hưởng tiêu cực đến an sinh xã hội, quốc phòng, kinh tế – xã hội bền vững.

Chính sách khuyến sinh: Từ thông điệp đến hành động

Trước thực trạng đó, Bộ Chính trị đã yêu cầu các bộ, ngành liên quan khẩn trương nghiên cứu và ban hành các cơ chế, chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi. Không chỉ dừng lại ở hỗ trợ tài chính một lần, định hướng chính sách trong thời gian tới sẽ bao gồm:

Trợ cấp phù hợp, lâu dài, nhất là đối với phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, đang nuôi con nhỏ
Cải thiện môi trường làm việc, tạo điều kiện để phụ nữ vừa làm việc, vừa có thể chăm sóc con cái
Ưu tiên chính sách cho các vùng có mức sinh thấp và đồng bào dân tộc thiểu số
Rà soát, sửa đổi các quy định hiện hành về số con và kỷ luật cán bộ, Đảng viên cho phù hợp với định hướng mới về dân số và phát triển

Cùng với đó, Bộ Chính trị nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hệ thống chính sách dân số, bảo đảm thích ứng linh hoạt với những thay đổi lớn về quy mô, cơ cấu, chất lượng và phân bổ dân cư. Việc đẩy nhanh tiến độ xây dựng và ban hành Luật Dân số là một nhiệm vụ trọng tâm nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các chính sách đồng bộ và lâu dài.

TP.HCM tiên phong thực hiện chính sách khuyến sinh

Tại TP.HCM – nơi mức sinh thuộc hàng thấp nhất cả nước – chính quyền thành phố đã bắt đầu triển khai chính sách hỗ trợ phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi. Từ tháng 5/2025, các phường, xã tiến hành rà soát danh sách phụ nữ sinh con thứ hai trong khoảng thời gian từ 21/12/2024 đến 15/4/2025 để chi trả khoản hỗ trợ một lần trị giá 3 triệu đồng.

Dù khoản hỗ trợ không lớn, nhưng mang ý nghĩa khích lệ tinh thần, thể hiện sự vào cuộc cụ thể của chính quyền thành phố. Song song đó, thành phố cũng ban hành chính sách hỗ trợ 2 triệu đồng cho phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội, hoặc sinh sống tại xã đảo khi thực hiện tầm soát trước sinh và sơ sinh. Mức hỗ trợ bao gồm:

600.000 đồng cho tầm soát trước sinh
400.000 đồng cho sàng lọc sơ sinh
1 triệu đồng tiền mặt

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng, các khoản hỗ trợ ngắn hạn như vậy chưa đủ để tạo ra thay đổi hành vi sinh sản nếu không đi kèm với hệ thống hỗ trợ dài hạn, toàn diện hơn.

Hai anh em tại một điểm du lịch ở miền Trung.

Khuyến sinh không thể chỉ là bài toán tiền bạc

Trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tại các đô thị ngày càng tăng cao, nhiều cặp vợ chồng trẻ đối mặt với áp lực lớn khi quyết định có con. Nhà ở, học phí, chi phí y tế, công việc bấp bênh và thiếu dịch vụ chăm sóc trẻ nhỏ – tất cả trở thành những rào cản khiến họ trì hoãn hoặc từ chối sinh thêm con.

Theo các chuyên gia dân số, mong muốn có hai con vẫn là chuẩn mực phổ biến của đa số gia đình Việt Nam. Tuy nhiên, mong muốn này không thể biến thành hành động nếu thiếu các điều kiện hỗ trợ từ nhà nước và xã hội. Những chính sách như:

Miễn/giảm học phí mầm non cho trẻ dưới 6 tuổi
Hỗ trợ chi phí khám chữa bệnh cho trẻ em
Giảm thuế thu nhập cá nhân cho các gia đình có con nhỏ
Kéo dài thời gian nghỉ thai sản, đặc biệt với các ngành nghề đặc thù
Mở rộng nhà ở xã hội cho các gia đình trẻ
Áp dụng giờ làm việc linh hoạt, thân thiện với phụ nữ sau sinh

… chính là chìa khóa để giảm áp lực và khuyến khích các cặp vợ chồng chủ động sinh đủ hai con.

Cần niềm tin vào một hệ sinh thái hỗ trợ

Cuối cùng, điều quan trọng nhất không phải là mức tiền trợ cấp cao hay thấp, mà là niềm tin của người dân vào một hệ thống chính sách ổn định, minh bạch và thực chất. Khi người dân tin rằng mỗi đứa trẻ sinh ra sẽ được nâng đỡ bởi một hệ thống an sinh xã hội vững chắc – từ y tế, giáo dục đến môi trường sống và việc làm – thì hành vi sinh con sẽ dần được khôi phục.

Khuyến sinh, vì vậy, không chỉ là một giải pháp nhân khẩu học, mà còn là cam kết chính trị và xã hội về việc bảo vệ và nuôi dưỡng thế hệ tương lai. Chính sách không thể là “chiến dịch theo đợt”, mà phải là “chiến lược quốc gia”, nhất quán, lâu dài và thích ứng linh hoạt với từng vùng, từng nhóm dân cư.

LIÊN HOA

TIN KHÁC

Thông báo