Sự cần thiết của việc bỏ quy định kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên

Bộ Chính trị đồng ý đề xuất không kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 trở lên

Điều chỉnh chính sách kỷ luật Đảng viên sinh con thứ 3: Bước đi cần thiết trong bối cảnh mức sinh giảm

Trước đây, theo Quy định số 102 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương về xử lý kỷ luật đảng viên vi phạm, các trường hợp đảng viên sinh con thứ 3, 4, 5 bị xem là vi phạm chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình, với hình thức kỷ luật nghiêm ngặt từ khiển trách, cảnh cáo đến khai trừ.

Tuy nhiên, đến năm 2022, Bộ Chính trị ban hành Quy định số 69 về kỷ luật tổ chức đảng và đảng viên vi phạm, trong đó không còn liệt kê cụ thể các hành vi sinh con thứ 3 trở lên. Thay vào đó là khái niệm chung “vi phạm chính sách dân số”, và việc xem xét kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 trở lên chỉ áp dụng trong một số trường hợp cụ thể.

Mới đây, Bộ Chính trị đã thống nhất sửa đổi quy định theo hướng không xử lý kỷ luật đối với đảng viên sinh con thứ 3 trở lên, nhằm đảm bảo sự đồng bộ với chủ trương điều chỉnh chính sách dân số trong giai đoạn mới. Quy định này không hồi tố đối với các trường hợp đã bị xử lý kỷ luật trước đây.

Phản ứng trước thực trạng mức sinh giảm

Theo Bộ Y tế, đây là bước điều chỉnh chính sách cần thiết, trong bối cảnh tổng tỷ suất sinh toàn quốc đang có xu hướng giảm liên tục trong những năm gần đây. Năm 2022, tổng tỷ suất sinh đạt 2,01 con/phụ nữ, và năm 2023 giảm xuống còn khoảng 1,96 con/phụ nữ — mức thấp nhất trong vòng 12 năm qua.

Sự chênh lệch mức sinh giữa các vùng và nhóm dân cư vẫn còn rõ rệt. Ở các đô thị lớn, nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển như TP.HCM, Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, mức sinh đã giảm sâu xuống chỉ còn 1,3–1,8 con/phụ nữ. Trong khi đó, ở nhiều khu vực khó khăn, tỷ lệ sinh vẫn cao, trên 2,5 con/phụ nữ.

Xu hướng không muốn sinh con hoặc sinh rất ít con đang gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ và phụ nữ ở đô thị. Đây là thách thức lớn đối với nỗ lực duy trì mức sinh thay thế (2,1 con/phụ nữ) — yếu tố quan trọng để đảm bảo sự phát triển bền vững của lực lượng lao động và cơ cấu dân số.

Hướng tiếp cận mới: Tôn trọng quyền sinh sản

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế đề xuất tiếp cận chính sách dân số theo hướng trao quyền tự quyết cho các cặp vợ chồng và cá nhân trong việc sinh con, về số lượng, thời điểm, cũng như khoảng cách sinh. Việc chấm dứt kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 trở lên là một phần trong chiến lược tổng thể nhằm khuyến khích sinh đủ con, đặc biệt ở những vùng có mức sinh thấp.

Đây là quyết định nhận được sự đồng tình của nhiều đảng viên, bởi nó vừa bảo đảm quyền cá nhân, vừa phù hợp với xu thế điều chỉnh chính sách dân số linh hoạt để ứng phó với tình trạng già hóa dân số và nguy cơ thiếu hụt lao động trong tương lai.

ĐẶNG HUYỀN