Sử dụng robot chăm sóc người cao tuổi tại Trung Quốc

Trung Quốc đang tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, đặc biệt là robot hình người, trong việc chăm sóc người cao tuổi tại nhà nhằm đối phó với tình trạng dân số già hóa nhanh chóng. 

Chính sách mới với tầm nhìn dài hạn

Ngày 7/1, Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Hội đồng Nhà nước Trung Quốc chính thức công bố chính sách mới nhằm ứng phó với xu hướng già hóa dân số. Trong đó, việc triển khai các robot hình người hỗ trợ chăm sóc sức khỏe tại nhà được xem là một giải pháp mang tính đột phá. Những robot này không chỉ có khả năng tương tác linh hoạt với con người mà còn được tích hợp hệ thống cảnh báo sớm, phòng ngừa rủi ro sức khỏe và đảm nhận các công việc chăm sóc cơ bản hàng ngày.

Ủy ban Khoa học và Công nghệ thành phố Bắc Kinh đã xây dựng kế hoạch hành động đến năm 2027, trong đó robot được triển khai để thực hiện ba nhiệm vụ chính: hỗ trợ tình cảm, theo dõi sức khỏe và vận hành các thiết bị gia đình thông minh. Đây là bước đi tiên phong trong việc tích hợp công nghệ AI và robot học vào hệ thống chăm sóc người cao tuổi.

Robot chăm sóc người già: Không chỉ là máy móc

Nhiều địa phương ở Trung Quốc đã bắt đầu thí điểm và triển khai các mẫu robot hiện đại. Tại Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc), các robot hỗ trợ người cao tuổi được trang bị công nghệ quét và mô hình hóa khuôn mặt 3D, có thể hỗ trợ di chuyển, bón thức ăn và thực hiện các thao tác sinh hoạt cơ bản như mở cửa, nhắc lịch sinh hoạt, uống thuốc...

Tại các hội chợ công nghệ ở Thượng Hải năm 2023 và 2024, nhiều mẫu robot chăm sóc người già đã thu hút sự chú ý như:

• Robot Walker: hỗ trợ người cao tuổi di chuyển, nhắc lịch uống thuốc, theo dõi các chỉ số sức khỏe như nhịp tim, huyết áp, cảnh báo sớm nguy cơ đột quỵ hoặc té ngã.

• Robot iPal: robot tương tác cao, có khả năng trò chuyện, chơi cờ, đọc sách cùng người cao tuổi, giảm cảm giác cô đơn.

• Robot Xiao Yi: chatbot AI hỗ trợ chăm sóc cảm xúc, tư vấn tâm lý, đồng hành tinh thần với người già.

Điều đáng chú ý là các robot này không chỉ thực hiện chức năng hỗ trợ thể chất mà còn được lập trình để tạo mối liên kết tình cảm với người dùng. Đây là yếu tố quan trọng trong bối cảnh người cao tuổi ngày càng sống đơn độc và dễ rơi vào trạng thái cô lập xã hội.

Robot hình người có thể sử dụng để chăm sóc người già tại Trung Quốc

Nhu cầu ngày càng lớn, hạ tầng chưa đáp ứng kịp

Tính đến cuối năm 2023, Trung Quốc có 216,76 triệu người từ 65 tuổi trở lên, chiếm 15,4% tổng dân số. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng chăm sóc người cao tuổi còn nhiều hạn chế. Cả nước hiện chỉ có khoảng 8,2 triệu giường tại các cơ sở dưỡng lão, con số này là quá nhỏ so với nhu cầu đang gia tăng.

Nhận thức rõ thách thức này, chính phủ Trung Quốc đang xây dựng một nền tảng thông tin lão khoa thống nhất trên toàn quốc. Nền tảng này sẽ kết nối dữ liệu sức khỏe, nhu cầu dịch vụ, các cơ sở y tế và hỗ trợ cá nhân hóa dịch vụ chăm sóc tại nhà, góp phần tối ưu hóa nguồn lực và giảm tải cho các cơ sở y tế truyền thống.

Già hóa dân số – thách thức chung toàn châu Á

Không chỉ riêng Trung Quốc, nhiều quốc gia trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương cũng đang đối mặt với tốc độ già hóa dân số nhanh chưa từng có. Báo cáo của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) công bố tháng 5/2024 cảnh báo, đến năm 2050, số người trên 60 tuổi tại khu vực này sẽ tăng gấp đôi, lên tới 1,2 tỷ người, chiếm gần 25% dân số khu vực.

Tiến sĩ Albert Park, trưởng nhóm chuyên gia kinh tế của ADB, nhận định:

“Sự phát triển nhanh chóng của châu Á - Thái Bình Dương là câu chuyện thành công, nhưng cũng kéo theo những thay đổi nhân khẩu học lớn. Các chính phủ cần chuẩn bị ngay lập tức để hỗ trợ hàng trăm triệu người già trong khu vực.”

Tại Ấn Độ – quốc gia đông dân nhất thế giới và có cơ cấu dân số trẻ – số người trên 60 tuổi cũng đã đạt 153 triệu vào năm 2023 và dự báo sẽ tăng lên 347 triệu vào năm 2050. Báo cáo của Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) cho rằng, mặc dù có dân số trẻ, Ấn Độ vẫn phải đối mặt với những thách thức tương tự về chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, thiếu hụt lương hưu, và áp lực tâm lý, thể chất mà người già phải đối mặt.

Công nghệ không thể thay thế con người, nhưng có thể đồng hành

Việc triển khai robot chăm sóc người già là một trong những chiến lược dài hạn cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh lực lượng lao động trẻ ngày càng thu hẹp. Dù vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo rằng, công nghệ không thể thay thế hoàn toàn sự chăm sóc của con người. Thay vào đó, robot có thể là “người đồng hành” đắc lực, hỗ trợ người già sống độc lập, khỏe mạnh và có chất lượng cuộc sống cao hơn.

Việc kết hợp giữa giải pháp công nghệ, chính sách an sinh xã hội và sự tham gia của cộng đồng sẽ là chìa khóa để giải quyết bài toán già hóa dân số một cách bền vững.

HƯƠNG GIANG dịch