Tọa đàm khoa học Thực trạng chính sách dân số liên quan đến phụ nữ và gợi ý giải pháp

Ngày 13/5/2025, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức Tọa đàm khoa học “Thực trạng chính sách dân số liên quan đến phụ nữ và gợi ý giải pháp”. Đây là diễn đàn để các chuyên gia, nhà quản lý trao đổi về chính sách dân số, đặc biệt là vấn đề mức sinh thấp hiện nay.

Toàn cảnh Tọa đàm khoa học

Tọa đàm đặt ra trong bối cảnh thách thức về dân số, nhất là tỷ lệ sinh tại các thành phố lớn ngày càng thấp, nguy cơ "già hóa dân số". Do đó, tọa đàm chính là diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, nhà quản lý, đoàn thể trao đổi về thực trạng chính sách dân số. Đặc biệt các vấn đề liên quan đến phụ nữ như duy trì mức sinh thay thế, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh và nâng cao chất lượng dân số. Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về dân số. Mức sinh đang giảm báo động, từ 2,11 con/phụ nữ (năm 2021) xuống còn 1,96 con (năm 2023) và còn 1,91 con vào năm 2024.

Đáng chú ý, Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước, chỉ đạt 1,39 con năm 2024. Ngoài ra 21 tỉnh tập trung ở Đông Nam Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long cũng có mức sinh thấp (39%). Trong 5 năm qua thành phố đã triển khai nhiều giải pháp để khuyến khích phụ nữ sinh con. Năm 2024, Thành phố đã ban hành chính sách hỗ trợ 3 triệu đồng cho phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi; 2 triệu đồng cho phụ nữ nghèo, cận nghèo, đối tượng xã hội hoặc ở xã đảo thực hiện sàng lọc trước/sơ sinh; khen thưởng cá nhân, tập thể xuất sắc trong công tác dân số…

Các nguyên nhân chính làm mức sinh thấp cũng được chia sẻ tại buổi tọa đàm như đô thị hóa nhanh, áp lực công việc, nhà ở, giáo dục và chi phí nuôi con cao; xu hướng kết hôn muộn (nam 32 tuổi, nữ 29 tuổi trung bình năm 2023), sinh con muộn và phổ biến chỉ sinh một con. Ngoài ra, trình độ học vấn, thay đổi quan điểm của giới trẻ và tỷ lệ vô sinh nguyên phát, thứ phát gia tăng cũng góp phần làm giảm mức sinh.

Giải pháp được đưa ra tại Tọa đàm là Nhà nước cần chính sách khuyến sinh chủ động, linh hoạt để thoát khỏi “bẫy sinh thấp” kéo dài, khó phục hồi, theo đó 5 nhóm giải pháp nhằm định hướng chính sách dân số theo hướng phát triển bền vững, phù hợp với đặc thù đô thị lớn bao gồm: khuyến sinh chủ động và linh hoạt, thích ứng với già hóa; đảm bảo công bằng dịch vụ; hoàn thiện thể chế; đổi mới truyền thông

Nhiều ý kiến cũng đề xuất, chính sách và Luật định liên quan cũng cần sửa đổi theo hướng khuyến khích “người thân” hỗ trợ phụ nữ sinh con mà các nước tiên tiến đang vận dụng như tăng thời gian nghỉ cho người chồng lúc vợ nghỉ thai sản; truyền thông bình đẳng giới để phụ nữ có thời gian làm việc, học tập, nghỉ ngơi...

Bên cạnh đó, để đảm bảo công bằng trong việc tiếp cận dịch vụ dân số và sức khỏe sinh sản, thành phố cần phân bổ theo nhu cầu, ưu tiên nhóm yếu thế như công nhân nữ và người nhập cư, đồng thời phát triển các dịch vụ linh hoạt như phòng khám lưu động.

ĐÌNH PHI