Xu hướng gia tăng và tác động xã hội của sa sút trí tuệ

Áp dụng liệu pháp âm nhạc đồng hành cùng người bệnh 

Sa sút trí tuệ – Thách thức lớn trong bối cảnh Việt Nam già hóa dân số

Việt Nam đang đối mặt với một thách thức lớn khi dân số già hóa nhanh chóng, kéo theo nhiều vấn đề về y tế, xã hội và kinh tế. Một trong những vấn đề nghiêm trọng là sa sút trí tuệ (SSTT), đặc biệt là bệnh Alzheimer, đang gia tăng nhanh chóng và trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Sa sút trí tuệ là gì?

Sa sút trí tuệ là hội chứng lâm sàng do tổn thương não, gây suy giảm các chức năng nhận thức như trí nhớ, định hướng, chú ý, ngôn ngữ, tư duy, phán đoán và khả năng thực hiện các hoạt động thường ngày. Đây không đơn thuần là dấu hiệu "lão hóa tự nhiên", mà là một bệnh lý tiến triển không thể phục hồi. Trong số các dạng SSTT, bệnh Alzheimer là phổ biến nhất, chiếm 60–80% tổng số ca bệnh.

Thực trạng tại Việt Nam

Theo một nghiên cứu cắt ngang được thực hiện tại Việt Nam, tỷ lệ người cao tuổi có triệu chứng nhận thức của SSTT là 46,4%. Những người có tuổi cao, nữ giới, trình độ học vấn thấp, ít vận động và có tiền sử đột quỵ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Ngoài ra, những người không tham gia các hoạt động xã hội hoặc ít giao tiếp với bạn bè và người thân cũng có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn.

Xu hướng gia tăng và tác động xã hội

Dân số già của Việt Nam đang tăng nhanh. Dự báo đến năm 2030, số người mắc SSTT sẽ tăng lên 1,2 triệu người. Điều này đặt ra áp lực lớn đối với hệ thống y tế và xã hội, khi mà hầu hết người bệnh được chăm sóc tại nhà bởi người thân, trong khi nguồn lực hỗ trợ còn hạn chế.

Thiếu hụt nguồn lực và chính sách hỗ trợ

Việt Nam hiện thiếu bác sĩ và điều dưỡng chuyên khoa lão khoa, thiếu cơ sở chăm sóc người cao tuổi và thiếu chính sách hỗ trợ người bệnh và người chăm sóc tại cộng đồng. Hệ thống bảo hiểm y tế chưa bao phủ đầy đủ các dịch vụ chăm sóc dài hạn và phục hồi chức năng cho người mắc SSTT.

Liệu pháp không dùng thuốc – Triển vọng hỗ trợ người bệnh

Bên cạnh điều trị bằng thuốc, liệu pháp không dùng thuốc như liệu pháp âm nhạc đang được nghiên cứu và áp dụng tại một số cơ sở y tế. Âm nhạc có thể tác động đến những vùng não ít bị tổn thương, giúp kích hoạt trí nhớ và cảm xúc tích cực ở người bệnh. Việc tham gia các hoạt động như hát, nhảy, chơi nhạc cụ cũng giúp người bệnh vui vẻ, ý nghĩa và cảm thấy kết nối hơn với cộng đồng.

Giải pháp và khuyến nghị

Để ứng phó hiệu quả với làn sóng sa sút trí tuệ trong bối cảnh già hóa dân số, Việt Nam cần triển khai đồng bộ các giải pháp: tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng; phát triển hệ thống sàng lọc và chẩn đoán sớm; xây dựng trung tâm chăm sóc dài hạn; đào tạo người chăm sóc chuyên nghiệp; đầu tư vào các phương pháp điều trị phi y tế như âm nhạc, nghệ thuật, vận động...

MINH HIẾU